Τι είναι το Gothic

Το Gothic είναι ένας από αυτούς τους παράξενους όρους που όλοι νομίζουμε ότι κατανοούμε, κάτι που έχει να κάνει με νυχτερίδες και νεκροταφεία. Αν αναζητήσετε τη λέξη στο διαδίκτυο, οι πληροφορίες που θα εμφανιστούν θα αφορούν κυρίως στη γοτθική τέχνη και αρχιτεκτονική της δυτικής Ευρώπης κατά τον Μεσαίωνα. Αυτή η αναζήτηση μπορεί να
μας παραπέμψει και στη Γοτθική Αναβίωση, στην αναζωπύρωση δηλαδή του ενδιαφέροντος για τη μεσαιωνική αρχιτεκτονική στην Ευρώπη του 18 ου αιώνα. Στα μέσα του 19 ου αιώνα αυτή η γοτθική αρχιτεκτονική είχε πλέον ενσωματωθεί στην καθημερινότητα με χαρακτηριστικό παράδειγμα το Κοινοβούλιο της Βρετανίας. Συνεχίζοντας την αναζήτηση βρίσκουμε παραπομπές σχετικές με το θέμα μας, που αναφέρονται σε εκκεντρικούς Άγγλους όπως ο Horace Walpole και ο William Beckford, οι οποίοι δημιούργησαν ατμοσφαιρικά, ψευδο-στοιχειωμένα αβαεία.

Αυτό το είδος ανατροπής και εκ νέου ανακάλυψης πραγμάτων αποτελεί χαρακτηριστικό του Gothic και γι αυτόν τον λόγο προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η σύγχρονη γοτθική υποκουλτούρα είναι κάπως μπερδεμένη.

Το ερώτημα «τι είναι αυθεντικό Gothic και τι όχι» αποτελεί σύνηθες θέμα στα πολυάριθμα περιοδικά και στις ιστοσελίδες της υποκουλτούρας, όπου πολλοί υποστηρίζουν ότι μια ένδειξη του πραγματικού γκοθά είναι το γεγονός ότι αρνείται μέχρι θανάτου ότι είναι γκοθάς. Ο ίδιος ο όρος Gothic είναι τόσο αμφίσημος που φαίνεται σχεδόν χαοτικός.

Σχεδόν από τότε που ξεκίνησε αυτή η σκηνή, την δεκαετία του 80’, τασυγκροτήματα που επηρέασαν περισσότερο το κίνημα, – ιδιαιτέρως οι Siouxsie and the Banshees και οι Sisters of Mercy – έχουν αποκηρύξει την ταμπέλα του «Goth». Ο Trevor Banford, ο εγκέφαλος πίσω από τη Nightbreed, τη δισκογραφική εταιρεία που ειδικεύεται στην Goth μουσική στην Αγγλία, και frondman του επιδραστικού Goth συγκροτήματος Midnight Configuration λέει ότι «Goth» είναι απλώς ό,τι αρέσει πολύ στο Goth κοινό σε μια δεδομένη χρονική στιγμή.

Όμως παραμένει μυστήριο το γιατί μας αρέσουν πράγματα τερατώδη, ένα μυστήριο που απασχολούσε και τους κριτικούς των πρώτων γοτθικών μυθιστορημάτων. Η πραγματεία που έγραψε το 1756 ο πολιτικός και φιλόσοφος Edmund Burke με τίτλο Φιλοσοφική έρευνα για την προέλευση των ιδεών μας περί του θεσπέσιου και του όμορφου ( Philosophical Inquiry into the Origins of our Ideas of the Sublime and Beautiful ). Ο Burke κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν δύο αντικρουόμενα ιδανικά: αφενός, μας ελκύει η συμβατική ομορφιά, η κανονικότητα της οποίας συνδέεται με την κλασική κουλτούρα, και, αφετέρου, μας τραβάει αυτό που εκείνος ονόμαζε «θεσπέσιο», το οποίο είναι άγριο και τρομακτικό και συνδέεται με τη γοτθική κουλτούρα.

Ο μουσικός Wayne Hussey ήταν από εκείνους που προσέλκυσαν την ταμπέλα του Goth ως κιθαρίστας των Sisters of Mercy και τραγουδιστής των Mission οι οποίοι γνώρισαν επιτυχία στα τέλη της δεκαετίας του 80’ σε έναν ευρύ κύκλο Goth οπαδών. Όπως και πολλοί άλλοι, ο Hussey αρνείτο αυτόν τον χαρακτηρισμό. Όμως μέχρι την αλλαγή της
χιλιετίας τον είχε εντυπωσιάσει η αντοχή αυτής της μόδας. « Δεν έχει να κάνει με την μουσική, είναι ένας ολόκληρος τρόπος ζωής. Υπάρχουν κάποιοι που είναι γκοθάδες μόνο τα σαββατοκύριακα και τους αρέσει απλώς να φορούν τα καλά τους – ό,τι τους κάνει κέφι. Το κίνημα έχει τη δική του λογοτεχνία, κινηματογράφο, κλπ, είτε πρόκειται για τι Συνέντευξη με έναν βρικόλακα ( Interview with the vampire ) , είτε για τον Edgar Allan Poe. Υπάρχουν και τα ρούχα, το μακιγιάζ, η συμπεριφορά. Δεν έχει να κάνει μόνο με τα συγκροτήματα – τώρα πια είναι ένας τρόπος ζωής για κάποιους ανθρώπους» .

Ο Christoph Grunenberg στο δοκίμιό του στο Gothic ( κατάλογος μιας έκθεσης του 1997 στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης της Βοστώνης αναφέρει ότι, « Η υποκουλτούρα του Goth rock, ο ευδιάκριτος τρόπος ντυσίματος και ζωής, προηγούνται σχεδόν δύο δεκαετίες της πρόσφατης αναβίωσης μίας ολοφάνερα Gothic αισθητικής, τα μέλη της οποίας παραμένουν με αφοσίωση μαγεμένα από τον θάνατο, το μακάβριο και το απόκοσμο». Τη ρομαντική εμφάνιση του Goth κοινού με την ισχυρή αγάπη του για το μαύρο οικειοποιήθηκε επιτυχώς η mainstream μόδα πριν από αρκετά χρόνια. Σήμερα το Goth στη μοδα και το σχέδιο έχει γίνει μαζικό εμπόρευμα χάρη στην τραγουδίστρια και ηθοποιό Cher, η οποία είναι και σχεδιάστρια. Ο κατάλογος της Sanctuary έχει να επιδείξει κοσμήματα, μόδα, καθώς και βαριά πλην άνετα έπιπλα μεσαιωνικού τύπου.

Η Goth αντικουλτούρα επιδεικνύεται τώρα στην καρδιά της ίδιας της κουλτούρας του εμπορικού κέντρου με όλο και μεγαλύτερη μεταδοτικότητα. Και αυτό μας φέρνει πίσω στο αρχικό ερώτημα « τι είναι το Goth»;

Το Goth είναι μια σοφιστικέ βαρβαρότητα. Είναι πάθος για ζωή ενδεδυμένο τον συμβολισμό του θανάτου. Είναι κυνική αγάπη για το συναίσθημα. Είναι πάντρεμα των άκρων, όπως του σεξ και του θανάτου. Για να φωτίσει χρησιμοποιεί το σκοτάδι. Πιστεύει ότι το καθήκον είναι μάταιο. Είναι η ακατανίκητη τάση να κάνεις το λάθος πράγμα για τον σωστό λόγο. Απαρνείται την καθιερωμένη πραγματικότητα και εναποθέτει την πίστη του στο φανταστικό.

Είναι όμως απλώς ένας θεατρινισμός, όπως διατείνονται οι επικριτές του; Μα και βέβαια – μα δεν είμαστε όλοι σε κάποιο βαθμό θεατρίνοι; Μοιραία, ο ιδιοφυής, παρακμιακός Oscar Wilde το έθεσε εξαίσια στο κλασικό μυθιστόρημά του ( Το πορτρέτο του Ντόριαν Γρέι – The Picture of Dorian Gray ) – μια φαουστική και με το παραπάνω σκοτεινή ιστορία που διαδραματίζεται στο Λονδίνο της Βικτωριανής εποχής- λέγοντας ότι «το να είσαι φυσικός είναι απλώς θεατρινισμός, και μάλιστα ο πιο ενοχλητικός που γνωρίζω».

Το gothic δεν είναι απλώς υποκουλτούρα της νεολαίας, μια καταθλιπτική μουσική, ένα λογοτεχνικό είδος. Είναι μια φιλοσοφική οπτική, μία θέαση του κόσμου, όπως είπε και ο Ιρλανδός μυθιστοριογράφος Joseph Sheridan Le Fanu στο In a Glass Darkly. Είναι ο κόσμος σε αρνητικό φωτογραφίας, ανεστραμμένος, όπου το σκοτεινό και το αλλόκοτο ασκούν μια ακαταμάχητη έλξη.